Als de Kuip leeft is 'ie één met het Legioen
datum: 18 - 04 - 17
Voor de bobo's heeft de Kuip afgedaan als voetbaltempel. Maar de gestaalde kaders van de volksclub, bevlogen architecten en bouwkundigen willen doorvoetballen in de ouwe, trouwe Kuip. Wat is dat, die liefde voor een voetbalstadion?
Het
is dat de Kuip op borden staat aangegeven, anders zou je er ongezien
aan voorbijrijden. Ooit gebouwd in de weilanden aan de rand van de stad,
ontnemen tachtig jaar later het Topsportcentrum en Maasgebouw het zicht
op de voetbaltempel. Alleen vanaf de Olympiaweg is het ellipsvormige
monument nog in volle glorie te zien. Die Olympiazijde is de meest
historische kant van het stadion. Ga je hier de betonnen trappen van de
oude hoofdentree op, dan zit je midden in de kloeke sfeer uit 1937. Aan
het plafond hangen dezelfde matglazen bollampen als in de Van Nelle
Fabriek, dat andere beroemde bouwwerk van Brinkman en Van der Vlugt.
De
Kuip werd een praktisch stadion zonder opsmuk, waarbij alle
constructies van beton en staal nadrukkelijk te zien waren. Vandaar die
'kale' wokkeltrappenhuizen, die de bezoeker buitenlangs naar de tribunes
brengt; de enige frivoliteit zijn de rood-wit geschilderde leuningen.
Als
13-jarig jochie liep de fanatieke Feyenoordsupporter Berne van Leeuwen
in 1992 aan de hand van zijn vader die trap op. Hoekje om, trap op,
hoekje om, weer een trap. Er kwam geen eind aan.
Maar
de Kuip heeft weldra zijn diepgewortelde liefde, vertelt Berne in zijn
boek Het Legioen. ,,De pracht van de club zit niet zozeer in de
prestaties, de liefde zit in zoveel andere dingen. In de Kuip die zo
heerlijk los kan gaan, wanneer hossende supporters de staalbak op zijn
grondvesten doen schudden. De Kuip lééft dan, is op zo'n moment één met
het Legioen.''
Betonrot
In originele staat
is de voetbaltempel al lang niet meer. Richtlijnen van
voetbalorganisaties, strengere veiligheidseisen, veranderende wensen van
sponsors en publiek, maar ook achterstallig onderhoud, betonrot en
roest brachten aanpassingen en verbouwingen met zich mee die het stadion
aanzienlijk veranderden. En niet altijd in positieve zin. Bureau
Crimson, dat een cultuurhistorische analyse van de Kuip maakte, veegt de
vloer aan met het Maasgebouw en de verbouwde ruimten onder de
Maastribune. ,,Nog geen twintig jaar na oplevering doen de interieurs
gedateerd aan.''
Doodzonde
Doodzonde
vinden de architectuurhistorici het dat de glaswand tussen de eerste en
tweede ring is vervangen door minder vandalismegevoelige kunststof
platen. Niet alleen valt daardoor minder daglicht op de tribunes, het
bijzondere, zwevende effect van de bovenste ring ging erdoor verloren.
Maar
slopen dat stadion, dat nooit, stelt Crimson. De Kuip is bijzonder,
zeggen ze, heel bijzonder. ,,Er is geen tweede stadion te vinden dat in
deze architectuurstijl ontworpen is.'' En, is het gemeentelijk monument
niet één van de vijf laatste vooroorlogse sportarena's in Europa? Die
rondlopende tribunes dicht op het veld maken de Kuip tot een sfeervolle
badkuip met een prima zicht en akoestiek. Vriend en vijand roemen het
stadion, dat soms intimiderend wordt genoemd. Die typische kuipvorm
inspireerde niet voor niets de bouwers van het Barnabéu Stadion in
Madrid, Nou Camp in Barcelona en het Azteca Stadion in Mexico Stad.
Architect
Mick Eekhout is zo verliefd op het stadion dat hij mede de kar trekt
van ReddeKuip, een groep van vooraanstaande architecten, bouwkundigen en
ondernemers die in 2014 met een 'vernieuwbouwplan' voor het stadion
kwam. Ze gruwelen bij de gedachte dat de voetballers straks spelen in de
nieuwe voetbaltempel aan de Nieuwe Maas. Maar volgens
president-commissaris Gerard Hoetmer van de profclub kan dat niet
anders. ,,De Kuip, ik kwam er met mijn opa. Maar kiezen we er voor om in
de Kuip te blijven dan is Feyenoord straks geen topclub meer. Dat is
toch niet wat we willen?''
Mick Eekhout kaatst de bal terug. De
echte schoonheid zit van binnen: de onovertroffen tribunevorm die nooit
veroudert en een intense sfeer teweegbrengt door de akoestiek en ietwat
verende tribunes. Zijn recept: zet een nieuwe mantel met alle gewenste
moderne voorzieningen om het oude stadion, bouw een derde ring zodat er
63.000 fans op de tribunes kunnen en bouw nieuwe commerciële ruimten.
Prijs: bijna 200 miljoen euro mét en 165 miljoen zonder mobiel dak. Een
stuk minder dan de 365 miljoen euro die nu voor het nieuwe stadion wordt
uitgetrokken. En langs deze weg rolt er straks een spelersbudget van 33
miljoen euro uit de bus, meer dan voldoende om mee te doen om de
prijzen.
Opzouten
Van dat mooie plan wil
Feyenoord niets weten, verzucht Mick Eekhout. ,,We hadden drie
gesprekken van een kwartier met stadiondirecteur Jan van Merwijk en we
hebben één keer koffie gehad. Daarna konden we opzouten.'' Gerard
Hoetmer heeft een andere beleving: ,,Er is heel breed naar de
vernieuwbouw gekeken. Maar na een jaar moesten we toch echt tot de
conclusie komen dat het niet zou werken.'' Niet dat de Kuip op instorten
staat. Geen enkele discussie over de levensduur van het monument. De
Kuip kan volgens onderzoek van TNO nog zeker een halve eeuw mee. Nee, de
kneep zit hem volgens Hoetmer meer in de financiële risico's van
vernieuwbouw, in de dalende inkomsten tijdens de verbouwing.
,,Vernieuwbouw is commercieel echt niet haalbaar,'' verzekert de
president-commissaris. In
de huidige situatie schat Eekhout zijn kansen niet hoog in. ,,Er zit
nou eenmaal een aantal mensen aan het roer dat alleen maar nieuwbouw
wil. En ik ben geen Don Quichotte, met dit bestuur gaat ons plan niet
lukken.''
Verdwijnen zal de Kuip niet. Op de tekentafels van het
architectenbureau OMA van Rem Koolhaas liggen nu schetsen waarin de
originele staal- en betonconstructie van de grand old lady
recht overeind blijft, maar waarop de overkapping, de parterretribune en
het Maasgebouw zijn verdwenen. In de tweede ring zijn appartementen
getekend. Aan de historisch Olympiazijde krijgt het vernieuwde Feyenoord
Museum gezelschap van een Sport Experience, brouwerij,
gezondheidscentrum en hotel. Het heilige gras wordt een atletiekbaan, in
de Kuip komen openingen waardoor je zo kunt doorlopen naar de groene
buitenruimte.
Durf
Jan van Ours, hoogleraar
toegepaste economie aan de Erasmus Universiteit, die onderzoek heeft
gedaan naar de trouw van voetbalsupporters aan hun club, volgt Feyenoord
City op afstand. ,,Natuurlijk zijn veel mensen voor behoud van de Kuip.
Je weet wat je hebt en je weet niet wat je krijgt, iedere supporter
heeft wel wat conservatiefs in zich.'' Nee, Rotterdam moet durf tonen en
de Kuip pas verbouwen als de rest mislukt, zegt de hoogleraar.
Het
zal ReddeKuip niet verbazen als het daar uiteindelijk toch op
uitdraait. Neem Nou Camp in Barcelona. De gerenommeerde Britse architect
Norman Foster maakte een fraai plan voor een nieuw stadion, maar dat
werd te duur. Binnenkort wordt begonnen met de vernieuwbouw van Nou
Camp. En Japan ruilde 'de oester', het nieuwe Olympisch stadion dat 2,1
miljard zou kosten, in voor een bescheidener sportarena. Eekhout: ,,In
de wereld van de grote stadions komen hoge ambities regelmatig ten
val.''
Bron en/of auteur: Ad (door Yvonne Keunen en Nico de Vries)